Het weidevogelbroedseizoen van 2020 was een seizoen met veel extremen. Extremen in ons veranderende klimaat: natte winter, een schrale oostenwind in maart en droogte in de maanden april, mei en juni. Extremen in de aantallen predatoren die in onze provincie aanwezig zijn. 2019 was een goed muizenjaar, waardoor de predatoren veel jongen hebben grootgebracht. De effecten van deze extremen zagen we afgelopen voorjaar duidelijk terug in het veld…
In bijna alle mozaïeken in het werkgebied van collectief Súdwestkust lag de nestpredatie tussen de 50 en 70 procent. Op camera’s bij de nesten, dammen en andere strategische plaatsen in het veld zien we veelvuldig de hermelijn, wezel, steenmarter, bunzing, vos, bruine rat en (verwilderde) kat voorbijkomen. Onze vrijwilligers in veld zien regelmatig de buizerd, kiekendief en zwarte kraai naar de grond duiken om een ei en/of kuiken op te halen.
Willen we de weidevogels en andere grondbroeders voor Friesland en Nederland behouden dan zullen we op korte termijn wat moeten doen aan de predatiedruk. Hiervoor hebben we een lange adem nodig aangezien de wetgeving dit op dit moment nog niet toelaat. Vanuit Collectief Súdwestkust houden we hier in ieder geval druk op! Zo hebben we in de zomer van 2020 een brandbrief verzonden aan de Gedeputeerde Staten, Provinciale Staten en de gemeente Súdwest-Fryslân met als resultaat dat er een motie is ingediend binnen de Provinciale staten voor meer ruimte voor predatiebestrijding, een mooie opsteker! Eind 2020 hebben we bij de Provincie Fryslân onder de naam ‘Predatorluwe weidevogelkerngebieden’ een plan van aanpak met de daarbij benodigde ontheffingsaanvragen ingediend.
We hopen op een positieve reactie van de Provincie Fryslân maar tot die tijd moeten we roeien met de riemen die we hebben. U als grondgebruiker kan ons daarbij helpen. Onderstaande een overzicht van praktische tips die door boeren en andere grondbezitters uitgevoerd kunnen worden welke bijdragen aan het predator onvriendelijk maken van de weidevogelgebieden.
- Verwijder bulten met sloot- en rietmaaisel en kuilpakken uit het open veld. Dit biedt een ideaal biotoop voor marterachtigen als hermelijn, wezel, bunzing en steenmarter, zowel gedurende de winter als slaapplaats en in het voorjaar als nestplaats.
- Open maiskuilen zijn een dankbare voedselbron voor predatoren. De kuilbult afdekken, voorkomt dat predatoren hier eenvoudig van profiteren en de winterperiode relatief gemakkelijk overleven. Het is al voldoende dat het snijvlak afgedekt wordt met het beschermzeil. De bult hoeft dus niet elke keer helemaal luchtdicht.
- Op (boeren)erven, of soms in een hoek van een perceel, zijn vaak rommelhoekjes aanwezig. Materiaal dat al langere tijd niet gebruikt wordt zoals een voorraad stenen, dakpannen, banden of andere spullen. Dit zijn perfecte schuilplaatsen voor predatoren. Het opruimen van dit soort rommelhoekjes, maakt overbrugging van de winterperiode voor predatoren al minder gemakkelijk.
- Bosjes en bomen in het veld vormen voor predatoren een ideale schuilplaats, een plek om te overwinteren, of een nest in te bouwen. Het weghalen van dit soort bosjes, beperkt het aantal predatoren dat kan overleven.
- Grenst (natuur)land aan water, dan is het advies de hoeveelheid riet te beperken. Maaien is een goede optie, maar zorg dan ook voor het verwijderen van het gemaaide riet, want een bult gemaaid riet vormt juist een nieuwe ideale schuilplek. Hou bij het maaien rekening met het feit dat ook andere dieren, zoals hazen en reeën, deze locaties gebruiken voor overwinteren en overnachten.
- Regelmatig treffen we in het land nog een ongebruikt melkhokje of ander schuurtje aan, dat soms zelfs op instorten staat. Deze bouwsels vormen een schuilplaats voor predatoren. Afbreken en opruimen is het advies.
- Vraag uw nazorger alle waarnemingen van predatoren te registeren in het systeem van de BFVW. Uiteindelijk geeft dit een goed beeld van welke predatoren er in Friesland actief zijn en in welke aantallen.
- Heeft u of uw nazorger aanwijzingen dat er predatoren actief zijn op of rond uw percelen, vraag dan de jager hier actief actie op te ondernemen. Heeft u vragen neem dan contact op met de Faunabeheereenheid (FBE) Fryslân.
- Heeft u één of meerdere katten op uw erf lopen. Laat deze steriliseren en doe ze een halsbandje met een belletje om. Kuikens in het land, poes in de mand. Voor meer info zie poesindemand.nl Lopen er zwerfkatten of verwilderde katten op of rond het erf informeer dan uw jager.
Al deze simpele en kleine maatregelen maken het de natuurlijke vijand van de weidevogel een stuk moeilijker. En dragen zo dus indirect maar effectief bij aan het in stand houden van de populatie weidevogels.
Ons onderzoeksgebied is zo gekozen dat we een gebalanceerde afwisseling hebben van gebieden met gangbaar agrarisch gebruik met een zeer lage dichtheid aan grutto’s en daartussen extensief agrarisch beheer (en ingericht als weidevogelgebied); een goede afspiegeling van hoe dat op veel plaatsen in Nederland is. Onze metingen leveren inzicht hoe het komt dat de populatie krimpt of in de toekomst hopelijk weer groeit. Deze informatie kan worden gekoppeld aan grondgebruik en ook aan de andere metingen aan voedsel en predatoren die we verzamelen. Hiermee kunnen we dus gericht bepalen waar de kansen en problemen liggen voor de grutto.
De tabel hiernaast laat het onderzoek zien dat we gepland hebben voor 2021 aan de grutto populatie. Hieronder leggen we meer uit over elke activiteit en wat het voor kennis oplevert.