Waarom het project HAC-F
Het Friese cultuurlandschap is al stokoud en kent een verhalenrijke geschiedenis. Van de terpenbouwers tot de naoorlogse boeren, ze hebben allemaal hun stempel gedrukt op wat wij het agrarisch cultuurlandschap noemen. Dat het Friese platteland door de eeuwen heen al meermaals van aanblik veranderde, is dan ook niet meer dan logisch.

Om de identiteit van ons cultuurlandschap te behouden, moeten we er echter voor waken dat we bepaalde landschapselementen niet volledig laten verdwijnen. De Friese Wouden zonder elzensingels zou immers een raar gezicht opleveren. Een deel van haar landschappelijke identiteit wordt op die manier uitgewist. Dat zou zonde zijn.

Wie het nieuws een beetje volgt weet dat er tegenwoordig vrij veel van ons agrarisch cultuurlandschap wordt gevraagd. De ruimtelijke claims zijn enorm. Iedereen lijkt wat van het platteland te willen. Waterberging, agroforestry, koolstofopslag, weidevogelboer, het zijn slechts enkele voorbeelden van hoe er tegen een multifunctioneel gebruik van het cultuurlandschap wordt aangekeken.

In dit verband wordt overigens wel eens vergeten dat de agrarische landschappen van vroeger per definitie multifunctioneel en erg soortenrijk waren. Denk aan de voormalige blauwgrashooilanden, die ooit grote delen van het Lage Midden bedekten. Of het boerengreppeltjesland bekend uit de Greidhoeke, wat een waar walhalla voor broedende weidevogels vormde. Deze landschappen kenden stuk voor stuk een uniek ecosysteem, waarin vele bijzondere soorten huisden.

Herstel Agrarisch Cultuurlandschap – Fryslân (afgekort HAC-F) is een project dat redeneert vanuit deze gedachte. Het historisch cultuurlandschap vormt het uitgangspunt voor de maatregelen die we, samen met de Friese boeren, willen doorvoeren. Hierbij wordt uiteraard gekeken naar een goede moderne inpassing.
Uiteindelijk hopen we via dit project een steentje bij te dragen aan het creëren van een biodivers en leesbaar cultuurlandschap, dat tevens bij de bedrijfsvoering van de boer past. Tegelijkertijd wordt op deze manier een buitengebied gecreëerd dat voor de passant leuk(er) is om te doorkruisen. Zo wordt cultuurhistorie logisch verenigd met toekomstdoelen op het gebied van verduurzaming en beleefbaarheid.

De maatregelen
Er zijn 12 herstel- en aanlegmaatregelen waar we ons hard voor maken. Belangrijk om hierbij op te merken is dat het meestal om gebiedsspecifieke maatregelen gaat, die bovendien aan een aantal selectiecriteria zijn gebonden. Niet in iedere streek kan dus hetzelfde element worden hersteld of aangelegd. Houtwallen wil je bijvoorbeeld niet aanleggen in het Lage Midden, omdat sloten daar van oudsher de perceelscheidingen vormen.

1. Aanleg en herstel biodiverse akkerelementen in open akkergebied (Waadrane)
2. Aanleg natuurlijkvriendelijke oevers in open akker- en natte dooraderingsgebied
3. Aanleg duikers in open akker- en natte dooraderingsgebied
4. Aanleg en herstel drenkpoelen in open kleigebied
5. Herstel historische boerenerven
6. Herstel opvaarten naar historische boerenerven
7. Herstel sloten of greppels rond kruinige percelen en terpen
8. Aanleg en herstel biodiverse akkerelementen in Zuidoost Friesland
9. Aanleg en herstel beplanting of omgrachting op state- of kloosterterreinen
10. Herstel historische dijkbiotoop
11. Herstel elzensingels in het kleigebied
12. Herstel cultuurlandschappelijke begreppeling en bolle akkers of -graslanden

Betrokkenen
Dit driejarige project betreft een samenwerkingsverband tussen de zeven Friese agrarische collectieven en Landschapsbeheer Friesland. We streven ernaar om zoveel mogelijk boerenbedrijven warm te maken voor herstel of aanleg van een cultuurhistorisch landschapselement. Het daadwerkelijke herstel is overigens gebiedsspecifiek en wordt per element onderworpen aan een aantal selectiecriteria.

Boeren die niet bij een collectief zijn aangesloten maar wel bij willen dragen aan het herstel van het agrarisch cultuurlandschap, zijn eveneens van harte welkom! Het project loopt door tot en met december 2022.

Financiering
Het project wordt gefinancierd uit het Programma voor Plattelandsontwikkeling (POP3), uit ELPFO (“Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland”) en door de Provincie Fryslân. Voor het realiseren van HAC-F is een subsidie van 1,66 miljoen euro beschikbaar gesteld.

Meer informatie?
Lees meer informatie op de site van Landschapsbeheer Fryslân. Hebt je vragen over bepaalde maatregelen of zou je graag deel willen nemen aan het project, neem dan contact op met Age Flapper:  a.flapper@sudwestkust.nl.